امروز :
جمعه - ۱۰ فروردین - ۱۴۰۳

یاقوت مستعصمی ملقب به قبلة‌الکتاب

جمال‌الدين ياقوت ملقب به قبلة‌الکتاب، مردى اديب، فاضل و شاعر بوده است. یاقوت مستعصمی از تربيت يافتگان المستعصم بالله آخرين خليفهٔ عباسى بود، به همين دليل خود را مستعصمى مى‌ناميد و به همين نام آثارش را رقم مى‌زد. وى اقلام اسلامى را قاعده‌مند کرد.

چنانچه نقل شده وى سيصد و شصت و چهار قرآن نوشته است.

وفات وى در سال ۶۹۸ رخ داده است. شاگردانش که به استادان سبعه معروفند عبارتند از: مولانا ارغنون، مولانا عبدالله صيرفي، مولانا ارغون، مولانا عبدالله صيرفي، مولانا يحيى صوفي، مولانا مبارک شاه سيوفي، مبارک شاه قطب، مولانا احمد سهروردي.
ياقوت مستعصمي و هنر خوشنويسي
دكتر بديع الله دبيري نژاد استاديار دانشگاه اصفهان
هنر خوشنويسي يكي از هنرهاي برجسته ي ايراني است كه در گذشته با پيدايش و كوشش هنرمندان خوشنويس همواره راه پيشرفت و تكامل را پيموده است. بررسيها و پژوهشهاي تازه نشان ميدهد كه در عصر تكنيك فضا نه تنها هنر خوشنويسي پيشرفتي نكرده،بلكه دچار گونه يي واگشت و پس افتادگي گرديده است و ديگر مردم آنطور كه بايد دوستار فراگرفتن خوشنويسي و خواستار زيباييهاي اين هنر نميباشند و يا دست كم روي كار آمدن افزار و ماشينهاي جديد نگارش توجه باين هنر را از ميان برداشته است. هنر خوشنويسي و حس خط از ديرباز مورد توجه بود و كار كسانيكه در خوشنويسي كوششي بكار نميبردند مورد نكوهش واقع ميشد،چنانكه نورالدين عبدالرحمن جامي ضمن سفارش خوب و خوش نوشتن بناپسندي كار بد خطاطان نيز اشاره كرده و گويد:
حرفي كه بخط بد نويسي
در وي همه عيب خودنويسي
در خوبي خط اگر نكوشي
از بهر خدا نه تيز هوشي
اهميت خط خوش باندازه يي بود كه آنرا نصف علم ميدانستند و ميگفتند «الخط نصف العلم». توجه و عنايت بزرگان و دانشمندان روزگار گذشته بخط فراوان بود و درباره ي آن سخنها گفته و چيزها نوشته اند. از جمله شاعر معروف اصفهاني صائب شيرين سخن ديدن خط خوش را بهتر و بالاتر از خوانندگان گفتارهاي سودمند ميداند كه آن خط خوش گويا و نمايانگر آنهاست.
چشم در صنع الهي بازكن لب را ببند
بهتر از خواندن بود ديدن خط استادرا
شاعر ديگري گويد:
خط خوب اي برادر دلپذير است
چو روح اندر تن برنا و پير است
اگر منعم بود آرايش اوست
و گر درويش او را دستگير است

با توجه باهميتي كه پيشينيان ما بخوشنويسي ميداده اند و كم مهري ناگفتني كه امروز نسبت باين هنر موجود است زود باشد كه اين هنر از جرگه هنرهاي زيباي ما رخت بربندد و بديدار نيستي رهسپار گردد و ارزه و شكستي جبران ناپذير بر پيكر زبان و مليت و ادبيات و هنرهاي ظريفه ما وارد شود. «پيشرفت1و ترقي هر ملتي با ترويج علم و هنر نسبت مستقيم دارد كه آن نيز در نوبه ي خود مربوط بگفتار و كتاب است از اينرو بايد رهبران قوم براي سوق دادن ملت براه ترقي و تعادلي توجه ي كامل بزبان و خط ايراني بنمايند. جاي بسي خوشوقتي است كه در پهنه ي سرزمين وسيع ما افرادي از گذشته تا بامروز به خوشنويسي توجهي كافي داشته اند و همواره به ترجمه‌هاي كارنامه ي خطّاطان و خوشنويسان پرداخته اند و دست به تأليفات و تصنيفات سودمند و تذكره‌هاي مفيد زده اند كه ميتوان افرادي نظير ميرزا مهديخان سنگلاخ مؤلف تذكره الخطّاطين2و دانشمند بزرگ حاجي ميرزا عبدالمحمد خان مؤدب السلطان ايراني،مدير چهره نماي مصر و تذكره ي خوشنويسان غلام محمد هفت قلمي دهلوي3و علي راهجيري مؤلف تذكره ي خوشنويسان معاصر،و ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي مؤلف خط خطّاطان و تذكره ي خوشنويسان ميرزا هدايت الله لسان الملك سپهر و خط و خطاطان تأليف ميرزا حبيب اصفهاني و خط و سواد مجنون بن محمود رفيعي را نام برد. و همچنين توجهات استاد بزرگوار دكتر مهدي بياني كه از اجلّه ي فضلا و علما و خوشنويسان ايرانست و همواره به فراهم آوردن آثار خوشنويسان و خطاطان ايراني و اسلامي توجه داشته اند و با گردآوري نمونه‌هاي خطوط خوش كتابخانه ي سلطنتي مجموعه‌هاي سودمند به يادگار گذاشته اند در خور تحسين فراوان است. ظهور ابو علي محمد بن علي بن حسين بن مقله4در قرن چهارم هجري و شاگردان او نظير: اسماعيل بن حمّاد جوهري مؤلف صحاح اللغه،محمد بن اسماعيل بغدادي،ابواسحق ابراهيم بن هلال صابي مؤلف كتاب التّاح و شمس المعالي قابوس بن و شمگير و بالاخص برادرش ابوعبدالله حسن بن علي بن مقله و پيدايش و اختراع اقلام گوناگون در اين عصر و ظهور ابوالحسن علاءالدين علي بن هلال مشهور به ابن بوّاب ملقب به قبله الكتاب در قرن پنجم هجري و شاگردان و پيروان شيوه ي كتابت او نظير محمد بن موسي بن علي شافعي،ابوالحسن مهاربن مرزويه ديلمي شاعر،ابو يوسف محمد بن اسماعيل گلپايگاني،ابوالفضل خازن،اسعد بن ابوالمعالي كاتب مصري،محمود كاتب،تاج الدين كاتب و بسياري ديگر در ترويج هنر خوشنويسي با تأليفات و تصنيفات فراواني كه در مورد قواعد خط و شيوه ي نگارش آن و نوع قلم و خط آن فراهم آورده اند هنر خوشنويسي پيشرفتهايي كرده كه جا دارد در فرصت ديگر در پيرامون هر يك از آنان مفصلاً سخن گفته شود. با آشنايي كوتاهي كه درباره ي خوشنويسي و اهميت آن در ايران بدست آمد اينك بشرح حال و آثار برجسته ي ياقوت مستعصمي كه از بزرگان و خوشنويسان بنام است ميپردازيم: پس از ابن مقله و ابن بواب،ياقوت معروفترين خوشنويسان است كه با ظهور وي ساير خوشنويسان جلوه يي نكرده اند. جمال الدين ابوالمجد ياقوت بن عبدالله مستعصمي كه بعدها بوي لقب قبله الكتاب دادند از نوادر و نوابغ قرن هفتم است. وي مردي اديب و عالم و فاضل و شاعر بوده است و يكي ازفضلا در حقش گويد: «اول من نقل الخط الكوفي الي الطريقه العراقيه ابن مقله ثم جاء ابن بواب وزاد في تعريب الخط و ابداعه ثم جاء ياقوت المستعصمي الخطاط و ختم في الخط و اكمله و ادرج في هذا البيت جميع قوانينه». ياقوت پايه ي خط را بجايي رسانيد كه قبل از وي كسي بآن نزديك نشده بود. از اينرو او را مستعصمي گفته اند كه وي غلامي بود از بردگان المستعصم بالله سي و هفتمين و آخرين خليفه بني عباس (640-656) كه در دارالخلافه به تربيت وي پرداخته بود و بهمين وجه ياقوت خود را منتسب به «مستعصم» كرده پيوسته در رقمها خود را «مستعصمي» ياد كرده است.
خليفه وقتي در وي آثار استعداد خوشنويسي و كمالات و فضايل و ملكات پسنديده ديد به پرورش او همت گماشت ابتدا نزد عبدالمؤمن صفي الدين ارموي (يا اصفهاني) و بعد نزد شيخ بن جيب،مشق خط كرده و بعضي معتقدند ابتدا در نزد زينب شهده5و ولي عجمي تعليم گرفته روا نيست زيرا كه زينب بسال 574 و ولي بسال 618 در گذشتند و در آن تاريخها ياقوت متولد نشده و يا در صورت تولد در سنين كودكي بوده است. اينكه وي را طويل العمر دانسته و گويند 180 سال زيسته سهو است و اين اشتباه از آنجا حاصل گرديده كه آثاري با رقم «ياقوت» ديده اند كه تاريخ آنها را با دوره ي زندگي ياقوت مستعصمي وفق داده و سن او را بالا برده اند در صورتيكه اين قبيل آثار از دو ياقوت6ديگر كه مقدم بر ياقوت مستعصمي بوده اند ميباشند و باين ياقوت نسبت داده اند و سن او را بهمين ميزان سنجيده اند ولي اينكه بعضي سن او را 89 سال دانسته اند صحيح بنظر ميرسد. ياقوت معاصر اباقاخان مغول بوده و در زمان حكومت وي (663-680) چهار تن از بزرگان علم و هنر شهرت بسزائي داشتند و در فنون مختلفه نظير و بديلي نداشتند. نخست حكيم افضل خواجه نصيرالدين توسي در علم و حكمت بود كه هنگام هلاكوخان در سال 651 باو ملحق گشت و در انهدام قلاع اسماعيليه و قلع خلفاي عباسي ملتزم ركاب هلاكوخان بود.
دوم شمس الدين صاحب ديوان وزير جويني كه در رأي و انديشه اعجوبه ي زمان بود. سوم عبدالمؤمن موسيقي كه ظاهراً در هنر موسيقي دست داشت. و چهارم ياقوت مستعصمي خوش نويس بود كه در كتابت آثار بخط خوش شهرت جهاني يافت. ياقوت نزد مستعصم خليفه،بسيار معزز و محترم ميزيست و خليفه از تربيت و تشويق وي دقيقه يي فرو نميگذاشت ياقتو هم در زمان خود شهرت فراوان يافته بود. اتابك عطاملك علاءالدين جويني صاحب ديوان وي را مينواخت و فرزندان خود و فرزند برادر خود،شرف الدين هارون بن شمس الدين جويني را براي آموختن خط بوي سپرده بود و غالب اكابر بغداد فرزندان خود را نزد وي ميفرستادند. در مورد ياقوت حكايتي نقل كرده اند كه محمد تغلغ7شاه،پادشاه هندوستان از ياقوت خواست كه كتاب «شفاي» شيخ الرئيس ابو علي سينا را بخط خود كتابت نمايد و براي او بفرستد ياقتو اجابت كرد و كار را بپايان رسانيد و در عوض دويست هزار دينار طلا جايزه گرفت و همچنين در ايران،تركستان هندوستان و عراق عرب مشهور بود. وقتي بزرگان اين ديار براي او هدايا ميفرستادند در مقابل از ياقوت قطعات و مرقعات او را دريافت ميكردند. ياقوت در نزد خليفه مقامي رفيع و عزيز داشت وي علاوه بر حسن خط داراي استعداد و قابليت ذاتي بود و تحصيلات علميه داشت و شعر نيكو ميگفت. از اشعار اوست:

اصول و تركيب كراس و نسبه
صعود و تشمير نزول و ارسال

و نيز گويد:
وقدا بدعت خطا لم تنله
رات بني الفرات ولا ابن مقله
فان كانت خطوط الناس عيناً
فخطي في عيون الخط مقله

همو فرمايد:
اروني مرشداً في الخط مثلي
و من احب الكتابه في البلاد
فلا في الشرق ضد يضاهي
و لا في الغرب من يتبع اجتهادي

در جاي ديگر گويد:
ولي فرس تجري بميدان فضه
تجر را ذيلا كلون الخنايس
فيركبها يوم العريد ثلثه
محجله يمشي كمشي العرايس

ياقوت اول كسي است كه خط ثلث و نسخ را بدرجه ي كمال رسانيده و تا زمان وي كسي باستواري قلم و سرعت كتابت او نيامده است. گويند هر ماه دو مصحف كتابت ميكرده است. با اينكه خليفه بن حسن خط او ايمان داشت ولي هيچگاه از حسن خط ياقوت اظهاري نميكرد روزي ياقوت دو خط نوشت يكي را بنام خود و ديگري را بنام ابن بواب رقم كرد و نزد خليفه برد و پرسيد كداميك از اين دو خط بهتر است خليفه چون خط ابن بواب را دوست ميداشت گفت خطي كه برقم ابن بواب است بهتر ميباشد – ياقوت آيين ادب بجاي آورد و گفت: بي اندازه خوشحالم كه خليفه مرا سرافراز كرد و تصديق نمود كه خطم نيكوست زيرا خطي كه برقم ابن بواب است در واقع خط منست – خليفه بسيار شگفتيها نمont>

ياقوت جمال دين شه ي اهل هنر
در صبح خميس سادس شهر صفر9
در سبعه و ستين بد و ستمائه
كز دار فنا بآخرت كرد سفر
ياقوت را علاوه بر خوشنويسي به تندنويسي نيز ستوده و بعضي گفته اند كه 364 قرآن را بخط وي ديده ايم10. ياقوت گذشته از زيبايي خط و خصائص گوناگون كه در حقش گفته اند زمانيكه ابن مقله بيضاوي شيرازي خط كوفي را بعراق آورد و ابن بواب آن را اعراب و اعجام نمود،ياقوت آن خط را تكميل كرده و تمام دستورهاي آنرا در يك قطعه بشرح زير گنجانيده:

صعود و تشمير نزول و ارسال11
با ظهور ياقوت مستعصمي خطوط متنوع اسلامي ثابت گرديد و هم از زمان او اقلام متداول به خطوط ششگانه محمدود شد كه آنها را «اقلام سته» يا «خطوط اصول» گويند و عبارتند از ثلث،ريحان،رقاع نسخ،توقيع،محقق،چنانكه در تاريخ تكامل خطوط اسلامي مشاهده ميشود از اين زمان (زمان ياقوت) تا مدتي قريب يكقرن ذكري جز از اقلام سته نشده است. از اقلام ششگانه فوق الذكر پنج قلم را بخط ياقوت ديده اند و گمان ميرود كه ياقوت خط ثلث و ريحان را از ساير اقلام خوشتر مينوشته و خط نسخ او بمراتب از خط ثلث او فروتر است. ولي از اينجهت كه وي نخستين بار خط «نسخ جديد» را مشخص و معرفي نمود و راهنماي خوبي براي خوشنويسان خط نسخ گرديده بسيار مهم است گرچه عده يي معتقدند كه شاگردان او و كسان ديگري پيدا شدند كه بمراتب خط نسخ را از ياقوت بهتر نوشتند ولي در اقلام ثلث و ريحان كمتر كسي بپايه و مرتبه ي استاد رسيده اند. از آثار خطوط ياقوت در كتابخانه‌ها و موزه‌ها و مجموعه‌هاي خصوصي ايران و جهان موجود است و ما بذكر بعضي از آنها ميپردازيم:
1- يك قرآن بخط نسخ كتابت با تاريخ 674 در كتابخانه ي سلطنتي تهران.
2- يك قرآن بخط نسخ خفي (ريزه) و سرسوره‌ها بقلم ثلث با تاريخ 630 در همان كتابخانه (البته نسبت آن به ياقوت مشكوك بنظر ميرسد زيرا كه آنرا بنام خليفه المستعصم بالله رقم كرده اند و در تاريخ 630 هنوز ده سال مانده بود تا مستعصم بالله خليفه شود).
3- ديوان قطبه بن اوس تميمي بقلم ثلث دودانگ جلي و نسخ،كتابت با تاريخ 652 در همان كتابخانه.
4- قرآني بخط ياقوت بر سر قبر سلطان سليم است كه تاريخش سال 684 ميباشد.
5- كتاب الشهاب بقلم نسخ كتابت و تاريخ 690 در همان كتابخانه.
6- گلستان سعدي اندازه 220*315 ميليمتر جلد ضربي مْذهُّب منقش اندرون سوخت معرق مذهب – كاغذ بغدادي دو صفحه اول متن و حاشيه مذهب مرصع عالي – صفحه ي آخر تماماً مذهب – بعضي صفحات متن وصّالي شده و عبارت ساقط،خط متن كتاب نسخ كتابت عالي و عنوانها ثلث دودانگ جلي ممتاز با تاريخ 668 كه بعضي در انتساب آن به ياقوت ترديد دارند در كتابخانه سلطنتي. در پايان نسخه: «كتبه العبد الفقير الي الله الغني ياقوت المستعصمي في اواخر شهر رمضان المبارك من سنه ثمان و ستين و ستمائه،حامداً علي نعمه و مصلياً علي نبيه محمد و آله و سلماً كثيراً».
7- قرآني بخط ياقوت با تاريخ كتابت 654 در حميديه.
8- مؤلف پيدايش خط و خطاطان عبدالمحمد خان ايراني گويد«در كتابخانه ي معظمه ي حكومت مصر كه داراي يكصد وبيست و هفت هزار كتب فارسي و عربي و تركي و اروپايي است قرآني بخط ياقوت ديده ام. چنانچه در كتابخانه عامره يگانه فاضل مدقق و اديب شاعر ناءر محقق جناب نورالدين بيك مصطفي ارنائوردي كه در لغات سه گانه ي تركي و فارسي و عربي متبحر بوده نگارنده قرآني بخط ياقوت ديده ام12.
9- صحيفه ي سجاديه بقلم نسخ كتابت و تاريخ 964 در كتابخانه سلطنتي تهران.
10- قرآني به خط نسخ در مجموعه آثار خوشنويسان آقاي محمد علي كريم زاده در پايان نسخه «كتبه تضعيف عبادالله تعالي ياقوت المستعصمي في سنه تسع و ثمانين و ستمائه حامدالله تعالي نعمه و مصلياً علي نبيه محمد وآله».
11- قرآني بخط ياقوت در جامع اياصوفيه با تاريخ كتابت 654.
12- منتخب اشعار عربي بقلم نسخ و تاريخ 691 در كتابخانه ي سلطنتي تهران.
13- قرآن باندازه ي 175*263 جلد روغني ممتاز كاغذ سمرقندي زرافشان متن و حاشيه جدول و كمند زرين دار- چهار صفحه ي اول متن و حاشيه مذهب – سر سوره‌ها بقلم زر تحرير يافته،بخط ثلث و خط متن،نسخ كتابت خفي ممتاز،رقم ياقوت – تاريخ 630 در پايان نسخه «وقوع الفراغ من كتابه هذا القرآن المجيد في شهر ثلاثين و ستمائه علي يدالضعيف ياقوت المستعصمي و قد كتب في هذا العالم مفيماً في المدينه المشرفه بعد ماقضيت ما فرض الله سبحانه و تعالي علي من حج بيت الله الحرام و مواظباً لكتابه هذا القرآن المجيد اطاعته لامر سيدي و مولاي السلطان الاعظم و الخاقان الاكرم مالك رقاب الامم خليفه الله المستعصم بالله . . .»
14- ديوان الحادره بقلم ثلث دو دانگ جلي و نسخ كتابت با تاريخ 652 باز در همان كتابخانه.
15- كافيه ابن حاجب بقلم نسخ كتابت خفي با تاريخ 690 در كتابخانه ي مجلس شوراي ملي تهران.
16- قرآن بقلم ثلث و نسخ با تاريخ 680 در كتابخانة ملك تهران.
17- ديوان الحادره و ديوان ابي المعجن ثقفي بقلم ريحان،ثلث،نسخ،رقاع و تاريخ 684-681 در كتابخانه اياصوفيه اسلامبول تركيه.
18- قرآن بقلم نسخ ريحاني كتابت با تاريخ 676 در كتابخانه دانشگاه اسلامبول.
19- سه قرآن بقلم نسخ بقلمهاي ثلث،ريحان،رقاع و توقيع با تاريخهاي 685-693 در موزه ي آثار ترك اسلامبول.
20- قطعات منفرد متعدد در كتابخانه‌هاي ايران،اسلامبول و رامپور هند و مجموعه‌هاي خصوصي.
21- ادعيه ي ايام هفته باندازه 185*200 جلد ميشن ترنج و نيم ترنج،منگنه ي منقش اندرون ترنج سوخت معرق – كاغذ سمرقندي حاشيه تشعيرسازي مذهب بين السطور طلا اندازي يك سر لوح مذهب مرصع عالي خط ثلث كتابت ممتاز – رقم ياقوت – تاريخ 693 پايان.
«كتبها ياقوت المستعصمي في شهور سنه ثلث و تسعين و ستمأئه حامداً الله»13. . . .
22- چند مرقع و قطعه بقلمهاي ثلث،ريحان،نسخ،رقاع،توقيع در كتابخانه ي سلطنتي.
23- قرآن بقلم ريحان و سر سوره‌ها بقلم رقاع و ثلث با تاريخ 685 در موزه ي ايران باستان.
24- قرآن بقلم ثلث كتابت خفي در بقعه مولانا جلال الدين قونيه تركيه.
25- ادعيه بقلم ثلث و نسخ با تاريخ 682 كه اين نسخه بعدها بتملك مبارك شاه بن قطب شاگرد وي درآمده است در كتابخانه ي اياصوفيه ي تركيه.
26- قرآن بخط نسخ كتابت سر سوره‌ها بقلم ثلث با تاريخ 687 در مجله ي سالار جنگ هندوستان. از معاريف شاگردان بلاواسطه ي ياقوت كه تالي سبك استاد در خوشنويسي بوده اند ميتوان:
مولانا عبدالله ارغون،مبارك شاه بن قطب،ناصرالدين متطيب،يوسف خراساني،شيخ احمد سهروردي،يحيي صوفي،ميرحيدر گنده نويس را نام برد كه هر يك از آنان در پيشرفت و ترقي هنر خوشنويس گامهاي مؤثر و مفيد برداشته شهره ي آفاق گرديدند. يكي از شعرا در حق ياقوت گويد:

به گرد گل خط از عنبر نوشتي
بساط حسن خوبان در نوشتي
كسي بالاتر از ياقوت ننوشت
تو از ياقوت بالاتر نوشتي

در پايان اين مقال با آوردن سخني از ياقوت باين بحث خاتمه ميدهيم.
«اعلم ابن الخط مخفي في التعليم الاستاد و قوامه بكثره المشق و تركيب المركبات و ترك المنهيات و صفائه بصفاءالباطن و حسنه بحسن نيّه». پايان

"پاورقي‌ها"
1 مقدمه ي كتاب تذكره ي خوشنويسان معاصر تأليف علي راهيجري ص 6-7.
2- اين كتاب مشتمل بر شرح حال خوشنويسان و مطالبي درباره ي خط است و آنرا در زمان ناصرالدين شاه قاجار نوشته است.
3- نگارنده مدت يكسال و چند ماهيست تذكره ي مزبور را مورد مطالعه و مقابله با ساير تذكره‌ها قرار داده و بزودي با اضافات و اصلاحات و شرح كافي و ترجمه فارسي مقدمه ي انگليسي آن بچاپ خواهد رساند.
4- سعدي در حقش گويد:

كاش بودي اين مقله در حيات
تا بماليدي خطت بر مقلتين

و همو گويد:
گر ابن مقله دگرباره در جهان آيد
چنانكه دعوي معجز كند بسحر مبين
بآب زر نتواند كشيد چون تو الف
بسيم حل ننگارد بسان ثغر توسين
فصاحته سحبان و خط ابن مقله
و كلمه لقمان و زهد ابن ادهم
اذا اجتمعت للمرو المر مفلس
فليس له قدر بمقدار درهم
ر ك. تذكره ي خوشنويسان معاصر تأليف و نگارش علي راهجيري.

5- زينب شهده دختر احمد مفرج ابزي ابيوردي خراساني بود،و بحليه كمالات گوناگون آراسته و در فضايل و حسن خط از مردان گوي سبقت ربوده و در فصاحت لسان و حلاوت بيان مشهور و معروف بوده قطعات و مرقَّعات نيكويي نگاشت. وي استاد ياقوت بوده است. وي بسن 80 سالگي بسال 574 در گذشت.
پيدايش خط و خطاطان عبدالمحمد خان ايراني.
6- امين الدين ياقوت موصلي مملوك ملكشاه سلجوقي (465- 485) و مهذب ياقوت بن عبدالله رومي كه در سال 634 فوت كرده و احتمالاً برخي از قرآنها كه نسبت نگاشتن آنها را بياقوت مستعصمي ميدهند بايد بخط ياقوتهاي فوق الذكر باشد.
7- طغلق.
8- كمال الدين ابوالفضل عبدالرزاق بن احمد بن عمر بن ابوالمعالي محمد بن احمد بن محمد بن ابوالمعالي فضل بن عباس بن عبدالله بن معن زائده مروزي بغدادي اخباري كاتب مورخ حنبلي ابن الصابوني معروف به ابن الفوطي متولد 17 محرم 642 و متوفي در محرم 723 است.
9- 667 هجري.
10- در كتاب خط و خطاطان تأليف ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي صفحه ي 79 سطر آخر چنين آورده شده است: ياقوت بيش از هزار قرآن نوشته و در كتاب پيدايش خط و خطاطان تأليف عبدالمحمد خان ايراني يكهزار ويكدانه قرآن ذكر شده است صفحه ي 172.
11- اصول و تركيب كراس و نسبه: صعود و تشمير نزول و ارسال (ياقوت).
12- صفحه ي 173.
13- صفحه ي چهار فهرست نمونه خطوط خوش كتابخانه شاهنشاهي ايران نگارش دكتر مهدي بياني استاد دانشگاه تهران.

 

با این خوشنویس آشنا شوید:

يدالله کابلى خوانسارى

 

نوشتن دیدگاه

کد امنیتی
کدی را که مشاهده میکنید در کادر زیر وارد کنید